Dış Ticarette Sözleşmenin Önemi

Dış ticarette sözleşmenin önemi ve dış ticaret sözleşmesinde bulunması gerekenler listesi her geçen gün artmaktadır. Özellikle dış ticarette sözleşme yapma yöntemleri uluslararası örgütler aracılığıyla daha da spesifik hale getirilmektedir. Bu anlamda artık dış ticaret sözleşmeleri dendiğinde akla uluslararası örgütler tarafından desteklenir şekilde hazırlanmış sözleşme örnekleri gelmektedir.

İşte bu makalemizde dış ticaret sözleşmesi nedir, dış ticarette sözleşme nasıl yapılır, dış ticaret sözleşme unsurları nelerdir, uluslararası dış ticaret sözleşmeleri nelerdir gibi sorulara yanıtlar vermeye çalışacağız.

Önemle belirtmek isteriz ki dış ticarette sözleşmenin önemi bugün hala Türk firmaları tarafından yeteri kadar kavranamamıştır. Günümüzde pek çok dış ticaret şirketi pek çok işini sözleşmesiz olarak yürütmektedir. Belirtmek isteriz ki bu tercihin altında yatan gerekçeler son derece basit ve bir o kadar da geçersizdir. Sonuç olarak dış ticaret hukuku avukatı arkadaşlarımız tarafından yazılan bu makalenin dış ticaret şirketleri açısından önemli olacağını düşünmekteyiz.

Ayrıca “Sözleşmenin Önemi” isimli makalemizi okuyarak sözleşmelerin sağladığı avantajlara göz atabilir, konu hakkındaki bilgilerinizi genişletebilirsiniz.

https://youtu.be/iZll9B4mf-o

Dış Ticaret Sözleşmesi Nedir ?

Dış ticaret sözleşmesi, genel olarak ithalatçı ile ihracatçı arasında düzenlenen ve çoğu zaman bir mal satışını konu alan sözleşmelerdir. Dış ticaret sözleşmelerinde genel olarak mal satışı yapılsa da bazen hizmet alımları da söz konusu olabilmektedir. Keza kapsamlı bir proje sözleşmesinde finansal kaynakların ülkeye aktarılmasından makine ve ekipmanların gümrükten geçirilmesine kadarki pek çok süreç aslında dış ticaret sözleşmesi kapsamına dahil edilebilir.

Kısacası dış ticaret sözleşmeleri iki farklı ülke taraflarının aralarında imzaladıkları sözleşmeler olarak karşımıza çıkmaktadır.  İşte bu noktada dış ticarette sözleşmenin önemi ortaya çıkmaktadır. Zira sözleşmelerin bağlayıcılığı açısından bir sorun yaşanmaması adına taraflar açısından sözleşmenin geçerliliği konusunda tereddütlerin yaşanmaması gerekmektedir. Örneğin bir ülkede sözleşmelerin geçerli olabilmesi için bazı prosedürlerin gerçekleştirilmesi gerekebilir. Bu prosedürlerin gerçekleşmemesi durumunda sözleşme o ülkede geçersiz olabilir.

Keza bazı ülkeler uluslararası sözleşmeleri kabul etmemiş olabileceği, çekince koyarak kısmen kabul etmiş de olabilir. Bu durumda dış ticaret sözleşmesi nedir diye sorulduğunda verilebilecek en temel cevap iki farklı ülke tarafı arasında imzalana sözleşmedir şeklinde cevap verilebilir.

Netice itibariyle dış ticarette sözleşmenin önemi tarafların sözleşme yapma kabiliyetleriyle başlamaktadır. Şayet karşı taraf bu hükmü kabul edebilecek bir hukuka sahip değilse başka bir deyişle karşı taraf yükümlülüklerini ifa etmediğinde onu ifaya zorlayabilecek bir mekanizma bulunamıyorsa sözleşme imzalamanın gereği bulunmamaktadır.

Gerçekten karşı tarafın dış ticaret sözleşmeleri imzalama kabiliyetinin bulunup bulunmadığının iyi araştırılması gerekmektedir. Bu konuyla ilgili olarak bir dış ticaret avukatıyla iletişime geçmenizi öneririz.

Dış Ticaret Sözleşmesinde Bulunması Gerekenler – Dış Ticaret Sözleşme Unsurları Nelerdir?

Dış ticaret sözleşme unsurları nelerdir sorusunun kesin bir cevabı bulunmamaktadır. Zira bu unsurlar, dış ticarette sözleşme önemine göre değişecektir. Yukarıda da izah ettiğimiz gibi sözleşme bir satım sözleşmesi ise malın cinsine göre var olan riskler de değişime uğrayacaktır. Çabuk bozulan bir ürün ile dayanıklı tüketim mallarının satımı aynı riskleri barındırmaz. Keza bir hizmet alımı söz konusuysa bu durumda süre ve hizmetin kalitesi daha çok ön plana çıkacağından tipik bir mal alım sözleşmesine kıyasla farklı eklemeler yapmak gerekecektir.

Tüm bunların yanında uluslararası kuruluşlar tarafından yayımlanan referans sözleşme taslaklarına yapılacak atıflar da sözleşmenin niteliğine göre ister istemez değişikliğe uğrayacaktır. Örneğin buğday alım satımında GAFTA no:49’e atıf yapılırken bir yine hububat satışlarında GATFA no:81 ve türevleri de kullanılmaktadır. Keza GAFTA tahkimi, force majeure düzenlemeleri kendi içerisinde farklı dinamiklere sahiptir. Bunun yanında ICC tahkim ve force majeure düzenlemeleri GAFTA düzenlemelerinden prensipte ayrılmaktadır.

Bu anlamda sözleşmenin niteliği burada temel belirleyici etkendir. Bu anlamda sözleşmenin niteliği dış ticarette sözleşmenin önemi açısından önemli farklar yaratmaktadır.

Peki ortalama bir dış ticaret sözleşmesinde bulunması gerekler nelerdir diye sorulacak olursa burada temel alınması gereken sözleşme tipinin mal alım-satım sözleşmesi olduğunu söyleyebiliriz. Uygulama mal alım-satım sözleşmeleri yaygın olarak kullanıldığından bu temel sözleşme türü üzerinden hareket etmemiz daha doğru olacaktır.

Mal alım-satım dış ticaret sözleşmesinde bulunması gerekenler;

• Malın tanımı, miktarı, kalitesi
• Malın birim fiyatı ve sözleşme bedelinin toplam tutarı,
• Ödemenin nasıl yapılacağı,
• Teslim şekli ve hangi kurallara tabi olduğu,
• Yükleme/Boşaltma limanı ve tarihleri,
• Uygulanacak hukuk,
• Eklenecek belgeler (fatura, konşimento, çeki listesi, menşei şehadetnamesi, spesifikasyonları gösteren belgeler vb. ödeme şekillerine göre farklılık gösterebilmektedir.),
• Masraflar ve sigorta (bu hususlar teslim şekillerine göre farklılık gösterebilmektedir.)

Eklenmesi gereken genel özellikler bu olmakla birlikte bu unsurların nasıl kullanılacağı da önem arz etmektedir. Bu anlamda dış ticarette sözleşme yapma yöntemlerine göz atmak gerekecektir.

Dış Ticarette Sözleşmenin Önemi Açısından Dış Ticarette Sözleşme Yapma Yöntemleri

Sözleşme unsurlarını sözleşmeye derç ederken dikkat edilmesi gereken bazı hususlar vardır ki bu hususlara dikkat edilmeden hazırlanan bir dış ticaret sözleşmesi sizi zor duruma düşürebilecektir. Bu anlamda dış ticarette sözleşmenin önemi açısından dış ticarette sözleşme yapma yöntemlerine kısa kısa göz atmak son derece yararlı olacaktır.

Sözleşmede malın tanımı net bir şekilde yapılmalıdır. Özellikle son tüketim ürünü olmayıp hammadde girdisi olarak da kullanılabilen ürünlerin tanımı ve kullanım alanları özellikle belirtilmelidir. Belki bir tanıtım broşürü sözleşmeye ek olarak konulabilir. Malın kalitesi ve bu kalitenin sınırları yani hangi kullanımlar için uygun olduğu detaylı bir şekilde yazılmalıdır.

Malın birim fiyatı rekabetçi kalabilmek adına önem taşımaktadır. Ancak gerçekçi olmayan fiyatlandırmalar hiçbir zaman sözleşmeye yazılmamalıdır. Aksi takdirde zararına satışlar söz konusu olabilir. Bir diğer husus sözleşme bedelinin tam olarak yazılmasıdır. Bu bedel boş bırakıldığında malın miktarında yaşanan sorunlar nedeniyle sözleşme bedeli üzerinde ihtilaf doğabilecektir. Özellikle bu fiyata nelerin dahil olduğu, vergilerin durumu açık bir şekilde yazılmalıdır. Incoterms Teslim Şekillleri bu konuya açıklık getiriyor olsa da malın niteliği gereğince hesaba katılamayan durumlar söz konusu olabilir.

Ödeme şekilleri açısından en çok kullanılan yöntem akreditif olsa da bazı yöntemler vardır ki akreditiften daha ucuza ve akreditif garantisinden daha fazla garanti sağlamaktadır. Bu yöntemlerin araştırılması gerekmektedir. Gerektiğine dış ticaret avukatınızla iletişime geçebilir, bu yöntemleri öğrenebilirsiniz. Ayrıca ödeme yöntemlerinde kullanılan belgelerin neler olacağı açık ve net bir şekilde yazılmalıdır. Fraud yöntemleri ciddi bir şekilde incelenmelidir.

Uygulanacak hukukun seçimi önemli olmakla birlikte bu durumu riske atmamak adına Viyana Sözleşmesine, Incoterms kurallarına, GAFTA sözleşmelerine atıf yaparak uluslararası hükümleri değerlendirebilir, yerel hukukun etkisini azaltabilirsinz.

Tahkim hükümleri yerine öncelik şartı olarak karşılıklı mutabakat aranması şartı getirilmesi her zaman avantajlı sonuçlar doğurmaktadır. Bu yöntemi kullanarak tahkim masraflarından kurtulabilirsiniz.

Söz konusu yöntemler bunlar olmakla birlikte bu yöntemlerin bir sınırı da bulunmamaktadır. Duruma göre farklı tedbirler alınabileceği unutulmamalıdır. Dış ticarette sözleşmenin önemi burada daha iyi anlaşılmaktadır.

Dış Ticarette Sözleşmenin Önemini Zedeleyen Diğer Hususlar

Daha önce de ifade ettiğimiz gibi dış ticarette sözleşmenin önemini anlamamız açısından farkındalık yaratmak gerekmektedir. Bu farkındalık yaratıldığı takdirde dış ticarette sözleşmenin önemini daha iyi anlayarak ülkemizin yaşadığı kayıpları en aza indirebileceğiz.

Unutmamak gerekir ki sözleşme sözlü yapılan alım satımlar bir ispat aracı olarak kullanılamamaktadır. Dış ticarette sözleşmenin önemi ispat konusunda kritik bir anlatım konusudur. İmzalanmayan uluslararası dış ticaret sözleşmeleri hukuken bir ispat aracı olarak kullanılamadığından bu sözleşmelerin ıslak imzayla teslim alınması gerekmektedir. Dış ticaret şirketleri genel olarak bu operasyonu yürütmek konusunda istekli olmadıklarından olası bir uyuşmazlık durumunda ispat sıkıntısının yaşanması ihtimali mevcuttur.

Bu risklerin yaşanmaması adına ıslak imzalı nüshanın temin edilmesi elzemdir. Ancak belirtelim ki tahkim hatta yerel mahkemede dava açmak masraflı bir iştir. Davanın kazanılması tek başına yeterli olmayıp alacakların borçludan tahsil edilmesi de gerekir. Bu anlamda yapılan sözleşmeye konulacak hükümler burada önem kazanır.

Ödeme yöntemleri, teslim yöntemleri vb. sizler içinavantajlı şekilde düzenlenebilir.

Avukat Ali Selim

Hukuk eğitimimi Marmara Üniversitesi'nde tamamladım. Avukatlık stajımı İstanbul Barosu'nda yaparak meslek hayatına atıldım. Kariyerim boyunca gerek butik ve yerel düzeyde çalışan gerekse ulusal ve uluslararası şirketlere hizmet veren hukuk bürolarında çalışma imkanım oldu. Burada edindiğim deneyimler neticesinde büyük ve küçük çaplı pek çok hukuki sorunla temas etme şansı yakaladım. İlerleyen süreçte meslek hayatıma özel sektörde devam etme kararı aldım. Sermaye şirketlerinde mesleğimi icra ederken özellikle kurumsal süreçleri yakından izleyerek hukuki danışmanlık alanında kendimi geliştirdim. Buradaki serüvenim boyunca neredeyse her alanda görev alarak pek çok konuda deneyim kazandım. Kariyer hayatım boyunca edindiğim önemli bilgileri ise kayda alarak ve tartışarak kıymetli yayın kuruluşlarında paylaştım. Çalışma alanlarımla ilgili olarak pek çok eğitim, seminer ve sertifika programına katıldım. Sözleşme hukuku, enerji hukuku, şirketler ve ticaret hukuku, iş hukuku, start-up ve girişimcilik hukuku, marka hukuku, birleşme ve devralma işlemleri, kişisel verilerin korunması, yatırım projeleri ve ihale süreçleri gibi pek çok hukuki süreci yakından takip ettim. Geldiğim noktada edindiğim bu profesyonel hukuk deneyimini mesleki anlamda kendini geliştirmek isteyen kişilerle ulaştırmayı hedefliyorum.

all author posts