Senet İptali Davası Nasıl Açılır?

Senet iptali davası nasıl açılır sorusuna yanıt bulacağımız bu makalede konuyu detaylı bir şekilde ele alacağız. Yetkili mahkeme, senet iptal davası masrafları, dilekçe örneği gibi merak edilen konuların başında gelmektedir.

Senet iptal şartları 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu madde 651 hükmünde düzenlenmiştir. TTK m.651 hükmüne göre kıymetli evrak zayi olduğu takdirde mahkeme tarafından iptaline karar verilebilir. Hüküm açık olmakla birlikte burada izah edilmesi gereken pek çok husus vardır. Zira senet iptali davası kolay gibi gözükse de yerine getirilmesi gereken usuli işlem sayısı fazladır.

Bu usullerin hukuka uygun bir şekilde tamamlanması senet iptal sürecini hızlıca sonuçlandıracaktır. Aksi takdirde süreç uzadıkça senedin kötüniyetli kişiler tarafından kullanılma riski gündeme gelmektedir.

SENET İPTALİ DAVASININ TEMEL MANTIĞI

Biraz önce de izah ettiğimiz gibi senet iptali davasının açılması için senedin zayi olması gerekmektedir. Senedin zayi olmasından kasıt nedir? Kısacası her durumda senet iptal yoluna başvurulması mümkün müdür?

Senet iptali davasında adında da anlaşılacağı üzere bir kıymetli evrakın iptali söz konusudur. Bilindiği üzere kıymetli evrakın da pek çok çeşidi mevcuttur. Kanun tarafından iptal hakkı tanınan kıymetli evrak türleri bono, poliçe ve çektir. Ancak bono, poliçe ve çekin iptal edilebilmesi için emre yazılı olması önem arz etmektedir. Emre yazılı olmayan bir senedin iptali mümkün değildir.

Senedin emre yazılı olmasının dışındaki bir de zayi olma şartı aranmaktadır. Senedin zayi olmasından kasıt senedin hamilinin elinden rızası dışında çıkmış olmasıdır. Burada iki temel ayrım gündeme gelmektedir. Şöyle ki senet zayi olsa da bu belgeye kötüniyetli üçüncü kişilerin ulaşıp ulaşamayacağı hak sabinin talebi açısından büyük önem arz etmektedir. Zira senede kötüniyetli üçüncü kişilerin ulaşma imkanı varsa bu durumda hak sahibi ödemeden men kararı (ödeme yasağı) talebinde bulunabilir.

Görüldüğü üzere senedin zayi olma olgusu hak sahibi açısından farklı sonuçlar doğmasına neden olmaktadır. Bu durumda hamilin iki tür talep hakkının olduğu söylenebilir.

1. Senet İptali Talebi
2. Ödemeden Men Kararı (Ödeme Yasağı)

Dilerseniz bunları hakları sırasıyla açıklayarak şartlarını irdeleyelim.

1. SENET İPTALİ DAVASI

a. Senet İptal Davasının Şartları Nelerdir?

Senet iptal davası açılabilmesi için belli şartların birlikte sağlanması gerekmektedir. Bu şartlar bir arada olmadığı sürece iptal davası açılamaz. Bunlar;

1. Senedin zayi olması
2. Senet zayi olduğu esnada iptali isteyenin hak sahibi olması
3. Senedin kimde olduğunun bilinmemesi
4. Senette yer alan hakkın varlığını sürdürmesi

Yukarıda da izah ettiğimiz gibi senedin zayi olmasından kasıt o belgeye ulaşılamamasıdır. Senedin yanması, yırtılması, kaybolması yahut okunmaz hale gelmesi durumunda senedin zayi olduğu kabul edilir.

Zayi olma anında senede bağlı alacak kapsamında hak iddia edebilen senedin iptalini talep edebilir. Özellikle senedi tahsil cirosuyla devralanın da iptal hakkı mevcuttur. Ancak önemle belirtmek gerekir ki keşide edenin iptal hakkı bulunmamaktadır. Zira senet nezdinde talep edilebilir bir hakka sahip olmayan kişinin böyle bir talepte bulunması mümkün değildir. Kısacası senedin maliki olma sıfatını haiz olmak şarttır.

Senet iptali davasının temel mantığı korunmaya bir haktır. Çünkü senet üzerindeki hak kötüniyetli kişilerin eline geçerse malik zarara uğrayacaktır. Bu sebeple senet üzerinde bir hak yoksa senet iptalinin istenmesinin de bir anlamı yoktur.

b. Senet İptal Davası Kime Karşı Açılır?

Senet iptal davasında davalı yoktur. Çekişmesiz yargı işidir. Yanı dava hasımsız olarak açılır. Basit yargılama usulü uygulanır.

c. Senedin İptali Davasını Kim Açar?

Senedin iptali davasını senet üzerindeki hak sahibi açar. Yukarıda şartlar bölümünde izah ettiğimiz hususlar aynen burada da geçerlidir.

d. Senet İptali Davasında Yetkili Mahkeme Neresidir?

Senet iptali davası için yetkili mahkeme hamilin yerleşim yeri veya senedin ödeme yeridir.

e. İlan Yapılması Gerekiyor mu?

Senet iptali davası için ilan yapılması zorunludur. Bu ilan senedi bulan kişiye bu evrakı teslim etmesi için yapılır. Senedin getirilmemesi halinde iptal edileceği de bu ilanda açıkça dile getirilir. Senedi elinde bulundurana en az 3 ay en çok 1 yıl mühlet verilir. İptalin gerçekleşmesi için en az 3 kez ilana çıkılması gerekmektedir. Her halükarda senedin süresi 3 aydan önce dolmuşsa bu durumda 3 aylık süre beklenmez.

2. ÖDEMEDEN MEN KARARI (ÖDEME YASAĞI)

a. Ödemeden Men Kararının Şartları Nelerdir?

Ödemeden men kararı iptal davasının bir sonucudur. Bu karar esasen bir tedbir kararı olup temel amacı senedin üçüncü kişilerin eline geçmesidir. Aynı iptal şartlarında olduğu gibi ödeme yasağı kararının verilebilmesi için bazı şartların gerçekleşmesi aranır.

1. İptal davası açma şartlarının oluşması
2. Senedin bulunamaması yani zayi olması
3. Senedin üçüncü kişilerin eline geçme riski
4. Mahkemenin takdir edeceği teminatın yatırılması

Ödemeden men kararı için başta bulunamaması esas olmakla birlikte burada yırtılma, yanma, silinme gibi durumlar aranmaz. Yukarıda da izah ettiğimiz gibi yırtılan yahut yanan bir senet ortada hukuken hüküm ifade etmeyeceğinden ödeme yasağı verilmesinin bir anlamı bulunmamaktadır.

Hakimin bu kararı verebilmesi için talepte bulunulması şarttır. Bu karar resen verilemez.

b. Ödeme Yasağı Kararı Alınabilmesi için Teminat Yatırmak Gerekir mi?

Ödemeden men kararı alınabilmesi için mahkemenin takdir edeceği teminat tutarının yatırılması gerekmektedir. Bu teminat tutarı senet bedelinin yaklaşık %15’i ila 20’si arasında değişmektedir. Mahkemeler bu orana takdiren karar vermektedir.

c. Senedi Elinde Bulunduranın Bilinip Bilinmemesi Durumu Nasıl Etkiler?

Senedi elinde bulunduran bilinmiyorsa senet iptali davası açılması gerekmektedir. Şayet senedi elinde bulunduran biliniyorsa bu durumda bu durumda hamile iade davası açması için süre verilir.

Avukat Ali Selim

Hukuk eğitimimi Marmara Üniversitesi'nde tamamladım. Avukatlık stajımı İstanbul Barosu'nda yaparak meslek hayatına atıldım. Kariyerim boyunca gerek butik ve yerel düzeyde çalışan gerekse ulusal ve uluslararası şirketlere hizmet veren hukuk bürolarında çalışma imkanım oldu. Burada edindiğim deneyimler neticesinde büyük ve küçük çaplı pek çok hukuki sorunla temas etme şansı yakaladım. İlerleyen süreçte meslek hayatıma özel sektörde devam etme kararı aldım. Sermaye şirketlerinde mesleğimi icra ederken özellikle kurumsal süreçleri yakından izleyerek hukuki danışmanlık alanında kendimi geliştirdim. Buradaki serüvenim boyunca neredeyse her alanda görev alarak pek çok konuda deneyim kazandım. Kariyer hayatım boyunca edindiğim önemli bilgileri ise kayda alarak ve tartışarak kıymetli yayın kuruluşlarında paylaştım. Çalışma alanlarımla ilgili olarak pek çok eğitim, seminer ve sertifika programına katıldım. Sözleşme hukuku, enerji hukuku, şirketler ve ticaret hukuku, iş hukuku, start-up ve girişimcilik hukuku, marka hukuku, birleşme ve devralma işlemleri, kişisel verilerin korunması, yatırım projeleri ve ihale süreçleri gibi pek çok hukuki süreci yakından takip ettim. Geldiğim noktada edindiğim bu profesyonel hukuk deneyimini mesleki anlamda kendini geliştirmek isteyen kişilerle ulaştırmayı hedefliyorum.

all author posts